Człowiek, jako najbardziej rozprzestrzeniony gatunek na Ziemi, w znaczący sposób oddziaływuje na środowisko naturalne. Jego negatywny wpływ na elementy przyrody nazywany jest antropopresją, która w skrajnych przypadkach może prowadzić do degradacji siedlisk i ograniczenia liczebności lub nawet zagłady niektórych gatunków. Jednak świadoma działalność człowieka może także sprzyjać tworzeniu nowych siedlisk oraz ochronie naturalnej bioróżnorodności ekosystemów.
Aby powstrzymać negatywny wpływ człowieka na ekosystem i zapobiec degradacji środowiska naturalnego, wprowadzono prawo ochrony przyrody. Na jego mocy powołuje się m.in. obszary chronione o różnym statusie prawnym (użytki ekologiczne, parki krajobrazowe, obszary Natura 2000, parki narodowe, rezerwaty przyrody). To dzięki ochronie obszarowej prowadzi się efektywne działania na rzecz ratowania gatunków, zaś odpowiednio realizowana ochrona morskiej przyrody może przynosić zyski.
Na całym świecie organizuje się na przykład rejsy wędkarskie w rejony zasobnych łowisk. Bardzo popularne są także obserwacje ssaków morskich, głównie delfinów i wielorybów, z pokładów łodzi. Ten dochodowy interes jest jednak uzależniony od występowania charyzmatycznych gatunków, o spotkaniu których marzą turyści. Ale nie ma on szans na realizację, kiedy człowiek, eksploatując w ten sposób przyrodę, nie szanuje jej.
Tworzenie rezerwatów przynosi efektyAktualnie w Polsce jeden z rezerwatów przyrody obejmuje część wynurzające się wzdłuż ujścia Przekopu Wisły piaszczyste łachy - jest to rezerwat "Mewia Łacha". Natomiast rezerwatów morskich, dedykowanych siedliskom i gatunkom je zamieszkującym, nie ma w ogóle. Takie miejsca istnieją jednak w innych rejonach Bałtyku. W niektórych z nich (np. w Szwecji w Måkläppen) przedmiotem ochrony, poza licznymi gatunkami ptaków, są m.in. foki szare. Na całym Bałtyku takich miejsc dedykowanych tym ssakom jest więcej. To dzięki ustanowieniu rezerwatów populacja fok szarych, niegdyś silnie zagrożona wyginięciem, zaczęła się odtwarzać.
Foki szare wykorzystują do odpoczynku niemal każdą wynurzającą się spod wody powierzchnię. Z większą uwagą wybierają miejsca na rozród. W tym roku jedna z łach u ujścia Przekopu Wisły stała się miejscem porodu, w marcu zaobserwowano tu samicę z nowo narodzonym szczenięciem. Zwierzęta znalazły tam dobre warunki do bytowania ze względu na dostępność pokarmu i spokój, który zapewnia im usytuowanie piaszczystych łach z dala od brzegu. Tym samym stada fok mogą tam spokojnie wypoczywać nie niepokojone przez plażowiczów lub turystów.
Stała obecność fok u polskich brzegów oznacza zarówno nowe wyzwania, jak i korzyści. Foki w Bałtyku polują głównie na ryby i jako inteligentne drapieżniki szukają najprostszej sposobności zdobycia pokarmu. Łatwym łupem są dla nich ryby usidlone w sieciach rybackich lub na haczykach (tzw. taklach). Korzystają z tych gotowych porcji, czasami uszkadzając przy okazji narzędzia połowowe lub padając ofiarą przyłowu (przypadkowego zaplątania się w sieci ze skutkiem śmiertelnym). Aby temu zjawisku przeciwdziałać, niezbędne jest poszukiwanie i wdrażanie nowatorskich rozwiązań.
Doraźnie, wzorem państw skandynawskich, zdecydowano o wprowadzeniu systemu rekompensat dla armatorów jednostek rybackich za straty w połowach oraz sprzęcie poniesione w wyniku działalności fok. Jest to jednak wyjście tymczasowe. Docelowym rozwiązaniem powinno być wprowadzenie do użycia odpowiednio zmodyfikowanych i uprzednio przetestowanych (pod kątem skuteczności ochrony ssaków morskich poprzez zmniejszenie przyłowu oraz efektywności połowów) narzędzi połowowych. Na świecie złowione takimi przyjaznymi dla przyrody narzędziami ryby i ich przetwory oznakowuje się specjalnymi certyfikatami, które czynią je bardziej wartościowymi i atrakcyjnymi dla świadomego konsumenta.
Podglądanie fok w naturzeFoki cieszą się również dużą popularnością, gdyż nie brakuje entuzjastów spotkań z dziką przyrodą. W ostatnich latach pojawiło się kilka ofert wycieczek, które określa się mianem "rejsów na foki". Odbywają się one najczęściej szybkimi jednostkami o niewielkim zanurzeniu, które podpływając na bezpieczną dla zwierząt odległość (nie mniejszą niż 150 m), nie płoszą znajdujących się tam fok, a jednocześnie pozwalają obserwatorom nacieszyć ich widokiem i zrobić pamiątkowe zdjęcia. Bardzo ważne jest jednak, aby nie podpływać bliżej, w przeciwnym wypadku ssaki uciekną do wody, gdzie czują się znacznie bezpieczniej. W minionym sezonie letnim kamera zlokalizowana w ujściu Przekopu Wisły często rejestrowała takie przypadki.
Jeśli nie mamy możliwości obserwowania fok w naturze, możemy skorzystać z przekazu video. Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego im. Profesora Krzysztofa Skóry w Helu za pośrednictwem strony internetowej
www.fokarium.pl uruchomiła przekaz obrazu z jedynego polskiego siedliska fok szarych w ujściu Przekopu Wisły. Serdecznie zapraszamy do codziennej obserwacji kolonii tych ssaków na naszej stronie internetowej w zakładce "Kamera Mikoszewo". Jednocześnie zachęcamy do uważnego oglądania transmisji video i włączenia się w proces społecznej kontroli bezpieczeństwa obecnych w rezerwacie fok, które bywają płoszone przez nieodpowiedzialnych turystów.
Podobny system przekazu obrazu powstał już dwa lata wcześniej, kiedy to w ramach współpracy z Grupą Lotos i Fundacją Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego uruchomiono streaming z fokarium za pośrednictwem portali:
sledzfoki.pl i
kierunekbaltyk.pl. Współpraca z Grupą Lotos pozwala Stacji Morskiej dotrzeć do szerokiego grona odbiorców, zwiększając społeczną potrzebę ochrony i odpowiedzialności za środowisko naturalne, którego częścią i użytkownikami wszyscy jesteśmy.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy