Lato i wakacje to czas, gdy dajemy sobie i naszym dzieciom więcej luzu, dlatego to niekoniecznie najlepsza pora na edukację. Jednak mimo to, warto wykorzystać ten letni, beztroski okres nie tylko na leniuchowanie, ale także na bardziej konstruktywne działania - na przykład na uświadomienie naszym pociechom, jak ważna jest dziś ekologia. Wyjazdy na biwaki, spanie pod namiotem czy wędrówki po leśnych ścieżkach to świetna do tego okazja.
W czasach naszego dzieciństwa słowo "ekologia" było mało popularne i kojarzyło się raczej z grupką zapaleńców przykuwających się do drzew w ich obronie. Dziś nie ma chyba człowieka, który nie wiedziałby, co znaczy, a dzieci już w szkole, a nawet w przedszkolu poznają zasady ekologicznego stylu życia. Ekologia stała się nie tylko modą, ale i sposobem na życie wielu rodzin.
Czy to oznacza, że rodzice mogą być spokojni i nie muszą już troszczyć się o to, by ich maluchy żyły w zdrowym i czystym środowisku, bo potrafią już same o nie zadbać? Raczej jest to wątpliwe. Dlatego też warto sobie uświadomić, że to my sami jesteśmy dla naszych dzieci najlepszym przykładem. Bez względu na to, ile naszemu smykowi przekaże szkoła, warto dodatkowo swoją postawą, zachowaniem i działaniami wskazywać odpowiednie wzorce.
- Współczesne dzieci mają całkiem dużą świadomość ekologiczną. "Ekologia" to temat modny i obecny zarówno w mediach, przestrzeni publicznej, jak i w szkołach. Przymiotnik "ekologiczny" jest dziś chyba jednym z powszechniej używanych, ale nie mam przekonania, czy na pewno też "rozumianych". Rodzice mogą rozwijać świadomość ekologiczną dzieci na różne sposoby, ale najlepiej, gdy teoria poparta jest praktyką. Warto pokazywać dzieciom świat, różnorodność przyrodniczą, kulturową, krajobrazową. Z pewnością dzieci chętnie zaangażują się w działania "na świeżym powietrzu" - przekonuje Kamila Kubic z Centrum Informacji i Edukacji Ekologicznej.Podobnego zdania są niektórzy zaangażowani "ekologicznie" rodzice.
- Nie liczymy na to, że szkoła i przedszkole za nas wykonają czarną robotę i nauczą nasze dzieci ekologicznych postaw. Raczej sami staramy się im wpoić od małego różne rzeczy. Segregujemy śmieci, chodzimy codziennie na spacery, a co tydzień do lasu, wakacje spędzamy na wsi, jeździmy na rowerach, nie mamy samochodu z wyboru i z przekonania. Dzieci uczymy szacunku do zwierząt nie tylko poprzez opiekę nad domowymi pupilami (mamy dwa psy), ale także z racji naszej etycznej postawy - jesteśmy wegetarianami. Staramy się żyć w zgodzie z naturą, na ile to możliwe w miejskim otoczeniu - mówią Asia i Łukasz, rodzice 7-letniego Maćka i 5-letniej Ani.
Ekologia w szkole...
Jednak nie brakuje dziś instytucji i tych oświatowych, i kultury, które promują ekologiczny tryb życia i uczą najmłodszych świadomości ekologicznej, wspierając tym samym rodziców w edukacji. Jedną z nich jest
Żyrafia Osada Empatyczna Szkoła Domowa.
- Jednym z głównych założeń naszej szkoły jest wzrost świadomości ekologicznej dzieci. Mieścimy się w centrum lasu, co siłą rzeczy stwarza mnóstwo sytuacji proekologicznych. Nasze działania to głównie praca u podstaw i ekologia w codzienności, czyli od zwykłych czynności związanych z oszczędzaniem prądu, wody, właściwej diety po świadomość bycia częścią ekosystemu. Jesteśmy społecznością, dla której ważna jest empatia, lecz nie tylko empatia do ludzi. Mówimy zatem o empatycznym podejściu do natury, o spojrzeniu na przyrodę i na nas jako współgrających ze sobą części jednej wielkiej całości. Wiedza o świecie jest wzbogacana również poprzez pracę projektową. To podczas tych niezwykłych lekcji dziecięca ciekawość ma największe żniwa. To tu wyjaśniamy w sposób czysto empiryczny, skąd się bierze prąd i jak go pozyskujemy, jak czerpać tę energię w sposób naturalny, to tu mówimy o pierwszych toaletach, kanalizacjach, o infrastrukturze miasta, budownictwie etc. Można podsumować, że wspieramy naszych rodziców z kilku stron - mówi dyrektor szkoły, Dorota Maros.
...i w domu
Dla malucha wszystko zaczyna się i kończy w domu - to jest dla niego centrum wszechświata, dlatego też rodzice wykazujący proekologiczne postawy szybciej nauczą swoje pociechy ekologii niż ci, którym te kwestie są obce. Dorośli segregujący śmieci na pewno łatwiej wpoją potomkowi zasady zarządzania odpadami niż ci, którzy tego nie robią. Dla najmłodszych może to stanowić świetną zabawę, zwłaszcza jeśli umożliwimy im samodzielne segregowanie i nauczymy, do którego kosza wrzucać papier, gdzie wyrzucamy plastik, a gdzie szkło, a także opowiemy, co dzieje się potem z tymi surowcami.
Taka nauka na pewno zaprocentuje w przyszłości - nawyk segregacji śmieci zostanie już bowiem u małego człowieka na całe życie. Podobnie jeśli chodzi o nawyk oszczędzania wody i prądu - zakręcanie kranu w czasie mycia zębów, gaszenie światła po wyjściu z pomieszczenia, używanie energooszczędnych sprzętów czy żarówek. Przy każdej okazji można dzieciom wpajać proekologiczne zasady.
Edukacja od małego
Oczywiście możemy się wesprzeć w tym temacie filmem, książką lub grą, które podejmują tematykę recyklingu. Warto tu polecić m.in świetną propozycję literacką
wydawnictwa Albus pt. "Draka Ekonieboraka" autorstwa
Elizy Saromy-Stępniewskiej i
Iwony Wierzby (tekst wierszowany) z ilustracjami
Emilii Dziubak. Amatorom planszówek na pewno przypadnie zaś do gustu gra z serii
"Mały Odkrywca idzie do szkoły" firmy Trefl - "Ekologia", w której znajdziemy ponad sto ciekawych pytań o różnym stopniu trudności dotyczących ekologii, podzielonych na cztery kategorie: "Segregowanie i recykling", "Pod ochroną", "Zanieczyszczenie planety", "Dobre nawyki".
To oczywiście jedynie przykładowe tytuły, bo ekologia jest tematem wielu ciekawych książek dla dzieci. Niektóre z nich poleca
Anna Szymańska z
Księgarni Rodzinnej Szymelka.- Ekologię możemy zaszczepić u dziecka, czytając z nim ciekawe i wartościowe książki o przyrodzie. Ciekawostki przyrodnicze, opisy zachowania zwierząt, wszystko w interesującej oprawie - z zabawnymi ilustracjami bądź ciekawymi fotografiami, sprawiają, że natura wydaje się dziecku jednocześnie bliska i fascynująca. Na rynku wydawniczym można znaleźć wiele ciekawych propozycji. Godne uwagi są książki Wydawnictwa Multico, w których znani pasjonaci i obserwatorzy przyrody opowiadają o świecie zwierząt (np. "Andrzej Kruszewicz opowiada o ptakach", "...zwierzętach"). Dla tych nieco opornych czytelników nie ma jak komiks... Dwie propozycje, ale za to jakie: "Ryjówka przeznaczenia" - to pierwszy tom przygód dzielnego zwierzątka ratującego puszczę, spisany i zilustrowany przez Tomasza Samojlika i "Umarły las" - wspólne dzieło Samojlika i Wajraka. Obie książeczki mądre i zabawne. O ekologii możemy również opowiadać przy pomocy legend i baśni. Bardzo ciekawą propozycją jest książka "Opowieści Ziemi", w której znajdziemy siedem opowieści z różnych kultur świata. Po każdym opowiadaniu mamy propozycję ćwiczeń ekologicznych - prostych i idealnych dla dzieci. Aktualnie znaleźć można naprawdę wiele genialnych książek dla dzieci, które mogą je zainteresować tematem przyrody, ekologii i pobudzić w nich pasję obserwatora natury i strażnika przyrody. Oczywiście żadna książka nie zastąpi bezpośredniego kontaktu z przyrodą, dlatego zachęcajmy dzieci do wypraw na łąkę, do lasu, do parku, nad morze - rekomenduje Anna Szymańska.
Ekologia w zabawie
Wsparcie znajdziemy nie tylko w literaturze dla dzieci, ale też w grach i zabawach. Nie zapominajmy bowiem, że dzieci najłatwiej i najszybciej przyswajają wiedzę poprzez zabawę właśnie. Możemy z najmłodszymi pobawić się w recykling - np. stworzyć razem zabawki upcyklingowe - zrobić domek z kartonów po paczkach, różne budowle z pustych pudełek i opakowań, instrumenty z butelek, itp.
Fajną zabawą dla dziecka będzie też zdobywanie "odznak" małego ekologa - wymyślmy np. tablicę z nagrodami w postaci znaczków lub naklejek, i za każde ekologiczne zachowanie przyznajmy smykowi taki znaczek. Po uzbieraniu określonej ilości powinniśmy nagrodzić naszego ekologa.
Podczas zakupów
Zabierając dziecko na zakupy, również możemy pokazywać mu proekologiczne zachowania. Przede wszystkim, idąc do sklepu, zawsze zabierajmy na zakupy torby wielokrotnego użytku, aby nie mieć potem przymusu pakowania rzeczy w foliówki. Możemy również dla swojej pociechy przygotować taką specjalną torbę i pozwolić nieść w niej część sprawunków.
Poza tym kupujmy odpowiedzialnie poprzez wybieranie produktów lokalnych oraz takich, które wytwarzane są etycznie (np. kakao czy czekoladę ze znakiem Fair Trade). Przy tej okazji też warto opowiedzieć naszemu brzdącowi, dlaczego zrównoważony handel jest tak istotny, dlaczego nie chcemy, by dzieci z innych krajów cierpiały i były wykorzystywane do pracy. Oczywiście zróbmy to w sposób zrozumiały i dostosowany do konkretnego wieku naszego dziecka - inaczej to przedstawimy kilkulatkowi, inaczej nastolatkowi.
Ograniczmy ponadto używanie plastiku do minimum, nie kupujmy napojów w plastikowych butelkach. W domu warto mieć filtr do wody z kranu, a poza domem pić wodę z bidonu.
Woda i jedzenie to jednak nie wszystko - warto pamiętać, że także chemia, którą mamy w swoich pieleszach może być bardziej lub mniej eko. Kosmetyki, proszki do prania, płyny do mycia naczyń, pasta do zębów - wszystko to może zawierać środki trujące nie tylko środowisko naturalne, ale i szkodzić nam samym.
Lato sprzyja obcowaniu z naturą
Oczywiście trudno troszczyć się i dbać o to, czego się nie zna. W związku z tym dopilnujmy jak najwyższego poziomu edukacji z zakresu przyrody, wiedzy o naszej planecie, biologii i geografii. Uczmy dziecko sami poprzez nazywanie gatunków roślin i zwierząt, które nas otaczają i które są nam znane. Większemu malcowi warto kupić lupę lub lornetkę do obserwacji. Zachęcajmy najmłodszych do przebywania wśród przyrody jak najczęściej, zabierajmy na grzyby, na ryby, do lasu i nad jezioro. Wszędzie, gdzie będzie możliwość poznania fauny i flory z bliska, a nie tylko z kart albumów czy z ekranów tabletu i telewizora.
Przy okazji wycieczek do lasu czy na biwak zwracajmy maluchowi uwagę, by na łonie przyrody nie śmiecić ani nie hałasować, by nie płoszyć zwierząt. Lato sprzyja obcowaniu z naturą - możemy obserwować różnorodność owadów, rozkwit natury. W wakacje można wyjechać na wieś albo do gospodarstwa agroturystycznego, gdzie dziecko będzie miało okazję zobaczyć prawdziwe zwierzęta.
W zimie z kolei sami okazujmy troskę o los zwierząt. Wspólnie z dzieckiem możemy dokarmiać zwierzęta, zarówno te w parku, jak i te za naszym oknem. Powieśmy razem karmnik (możemy go również wspólnie zbudować) na balkonie lub na parapecie i dokarmiajmy ptaki. Pamiętajmy jednak o zasadach tego działania.
Dobrym pomysłem jest również uprawianie roślin w domu, w przydomowym ogródku czy na działce. Nawet obserwacja kiełkujących nasionek i powstawanie z nich rośliny może stanowić dla dziecka wielką frajdę. Nieważne, czy zasiejemy zioła, czy wsadzimy cebulki kwiatów, czy też wyhodujemy jakieś warzywa, ważne, by dziecko miało pojęcie o tym, jak rośliny rosną i by samo mogło o nie dbać.
Po co nam ta ekologia?
Wielu rodziców zadaje sobie pytanie, po co właściwie dziecku ekologia? O co w tym wszystkim chodzi? Co z tego będzie miało? Odpowiedź na te pytania jest prosta. Chodzi o to, aby nasze dzieci wyrosły na wrażliwych, odpowiedzialnych i empatycznych ludzi. Ekologia uczy tego wszystkiego, jak również zrozumienia miejsca i roli człowieka w przyrodzie. Czego chcieć więcej?
- W myśl zasady "poznaję, szanuję, chronię", uczmy dzieci - by miały rzetelne podstawy, doceniały różnorodność, ale także brały odpowiedzialność za swoje zachowanie. Jeśli czujemy, że brakuje nam przyrodniczej wiedzy korzystajmy z książek, poradników, wsłuchujmy się w ogólnopolskie czy lokalne kampanie edukacyjne. Młodym miłośnikom drzew polecamy multimedialny program www.poznajemydrzewaikrzewy.pl. Nasze Centrum prowadzi także warsztaty edukacyjne dla dzieci i młodzieży, najchętniej edukujemy w "terenie", wykorzystując naturalny potencjał naszej lokalnej przyrody. Okresowo (w czasie zimowego obrączkowania i dokarmiania ptaków) mamy także ofertę skierowaną do rodzin. W zakładce "gry terenowe" na naszej stronie internetowej można pobrać karty z mapą i zagadkami do rozwiązania - to świetny pretekst to wspólnego spaceru i odkrywania przyrodniczych skarbów. Wszelkie nasze działania są nieodpłatne dzięki korzystaniu z dofinansowania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku - zachęca Kamila Kubic.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy