Większa autonomia uczelni, możliwość organizowania egzaminów wstępnych, nowy model kształcenia doktorantów i podział na uczelnie akademickie i zawodowe to jedne z założeń ustawy o szkolnictwie wyższym, przedstawionej we wtorek przez ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Jarosława Gowina. - Proponowane zmiany w prawie o nauce i szkolnictwie wyższym wydają się potencjalnie pozytywne - ocenia prof. Marcin Gruchała, rektor GUMedu.
jak najbardziej, szkolnictwo wyższe już dawno powinno zostać zreformowane
46%
tak, choć nie ze wszystkimi pomysłami się zgadzam
36%
nie - jest dobrze tak, jak jest teraz
18%
O konieczności wprowadzenia zmian w szkolnictwie wyższym mówi się od dawna. Jednym z największych zarzutów, jakie stawiano uczelniom, było zwiększenie dostępności studiów wyższych kosztem jakości kształcenia. Narodowy Kongres Nauki, który rozpoczął się we wtorek 19 września w Krakowie to podsumowanie wielomiesięcznej debaty środowiskowa akademickiego nad reformą nauki i polskich uczelni. W dwudniowym spotkaniu bierze udział ok. 3 tys. przedstawicieli środowiska akademickiego i naukowego.
Czytaj więcej: Reforma w szkolnictwie wyższym zdominowała konferencję na PG. Gowin: nikt nie straci "Konstytucja dla nauki"Głównym punktem kongresu była prezentacja założeń tzw. Ustawy 2.0, nazywanej "Konstytucją dla nauki", która obejmuje całość problematyki związanej ze szkolnictwem wyższym, dziś regulowanym przez cztery ustawy: Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawę o stopniach i tytule naukowym, ustawę o zasadach finansowania nauki oraz ustawę o kredytach i pożyczkach studenckich. Narodowy Kongres Nauki zapoczątkował zarazem ponad dwumiesięczny okres konsultacji tego projektu, po którym zostanie on skorygowany i przekazany rządowi i parlamentowi.
- Mamy do czynienia z reformą inną niż wszystkie - podkreślał szef resortu nauki. - To jest wydarzenie bez precedensu, jeśli chodzi o stanowienie prawa w Polsce po roku 1989. Wydarzenie, które Komisja Europejska stawia innym krajom za wzór do naśladowania przy wielkich zmianach systemowych - mówił. Jak podkreślał, ustawa jest efektem przede wszystkim pracy środowiska akademickiego, ale wymaga też ścisłej współpracy środowiska nauki i polityków. Jednym z jej głównych założeń jest znaczne zredukowanie liczby przepisów. O połowę ma się zmniejszyć również liczba rozporządzeń, których jest obecnie ok. 80.
Większa autonomia uczelni i zmiana zasad finansowania Zdaniem Gowina uczelnie stały się federacją wydziałów ze sobą konkurujących. Aby zerwać z tym procederem, to uczelnie mają stać się faktycznym podmiotem w systemie szkolnictwa wyższego. To im, a nie ich jednostkom organizacyjnym, miałyby zostać przypisane uprawnienia do prowadzenia studiów i nadawania stopni naukowych.
Wdrożenie ustawy ma się oczywiście wiązać nie tylko ze zwiększeniem środków na naukę, ale i ze zmianą zasad gospodarowania nimi. Dzięki temu polscy naukowcy będą mogli konkurować z przedstawicielami czołowych uczelni europejskich. Po reformie uczelnie będą mogły również bardziej elastycznie dysponować otrzymywanymi środkami.
Poszerzenie autonomii uczelni ma się również wiązać z integracją systemów finansowania, poprzez integrację dwóch części budżetowych - na naukę i szkolnictwo wyższe.
Egzaminy wstępne i zmiany w kształceniu doktorantówJednym z największych zarzutów, jakie stawia się polskiemu szkolnictwu wyższemu, to zmniejszenie jakości kształcenia przez zwiększenie ich dostępności - dziś studia może skończyć niemal każdy, a dyplom magistra nie jest już dowodem na to, że posiada się odpowiednią wiedzę. Minister wyjaśnił, że resort nauki chciałby, aby uczelnie miały możliwość wprowadzenia
egzaminów wstępnych na studia, aczkolwiek w procesie rekrutacji będzie musiał być również uwzględniony wynik matur (za wynik matury będzie można otrzymać nie mniej niż 50 proc. uzyskanych punktów). Choć utrzymany zostanie system boloński, po wyłonieniu tzw. grupy uczelni badawczych będą one miały swobodę w określaniu trybu studiów.
Poważne zmiany mają zajść również w zakresie kształcenia doktorantów. Dotychczasowe studia zastąpią
szkoły doktoranckie. Zlikwidowane zostaną natomiast niestacjonarne studia doktoranckie, ponieważ zdaniem szefa resortu ich poziom skuteczności jest rażąco niski.
Drugą, niezwykle istotną zmianą, jest
reforma systemu stypendialnego. Minimalna wysokość stypendium ma wynosić 110 proc. minimalnego wynagrodzenia przez pierwsze dwa lata, a po ocenie śródokresowej ma wzrosnąć do minimum 170 proc.
Dłuższe studnia niestacjonarne, zniesienie minimów kadrowych i koniec "dziwacznych kierunków"Zdaniem Gowina minima kadrowe, które kiedyś miały chronić przed patologiami, w warunkach obecnego niżu demograficznego stają się coraz częściej balastem. Zamiast tego resort chce, aby na studiach o profilu praktycznym co najmniej 50 proc. godzin prowadzili nauczyciele akademiccy zatrudnieni w danej uczelni jako podstawowym miejscu pracy. Na profilu ogólnoakademickim próg ten miałby wynosić 75 proc.
W planach jest również
wydłużenie studiów niestacjonarnych, aby ich absolwenci mieli możliwość zdobyć taką samą wiedzę, jak ich koledzy studiujący dziennie.
Krytyce poddane zostało nieracjonalne podejście do kształtowania oferty dydaktycznej, czyli
tworzenie "dziwacznych" kierunków studiów, oderwanych od realnych potrzeb studentów i rynku pracy.
Ministerstwo wzięło też pod uwagę postulaty Parlamentu Studentów i przychyliło się do ich apelu o odejście od umów między studentami a uczelniami. W ich miejsce miałyby się pojawić inne narzędzia ochrony praw studenta, np. katalog stałych opłat pobieranych od studentów.
W projekcie nowej ustawy o uczelniach znalazły się również zapisy mówiące, że nowymi profesorami tytularnymi i członkami niektórych gremiów związanych ze szkolnictwem wyższym nie mogą być b. współpracownicy organów bezpieczeństwa. Według Jarosława Gowina takie oświadczenia lustracyjne są rzeczą naturalną. Obecnie, zgodnie z ustawą lustracyjną z 2006 r., oświadczenia lustracyjne muszą składać: rektorzy i prorektorzy publicznych i niepublicznych szkół wyższych, członkowie Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polskiej Komisji Akredytacyjnej, Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów, dyrektor i zastępcy dyrektora Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, a także osoby zajmujące w publicznej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk lub w instytucie badawczym stanowisko: kierownika lub zastępcy kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej, w szczególności dziekana lub prodziekana wydziału, dyrektora instytutu, wicedyrektora instytutu, kanclerza, kwestora, prezesa, wiceprezesa, sekretarza naukowego.
MNiSW chce, by nowa ustawa o szkolnictwie wyższym
zaczęła obowiązywać od 1 października 2018 r. Jarosław Gowin już wcześniej deklarował, że liczy na to, że na przełomie 2017/2018 r. rząd przyjmie ustawę i skieruje ją do prac parlamentarnych. Według niego wysłuchanie publiczne Ustawy 2.0 może się odbyć w styczniu 2018 r.
"Proponowane zmiany w prawie o nauce i szkolnictwie wyższym wydają się potencjalnie pozytywne"O opinię na temat "Konstytucji dla nauki" poprosiliśmy rektorów trójmiejskich uczelni.
- Proponowane zmiany w prawie o nauce i szkolnictwie wyższym wydają się potencjalnie pozytywne. Musimy jednak pamiętać, że jest to na razie projekt, który dopiero będzie procedowany w Sejmie - mówi prof. Marcin Gruchała, rektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. - Nowe rozwiązania dają uczelniom szerokie możliwości i większą niż do tej pory autonomię w podejmowaniu działań zmierzających do poprawy efektywności naukowej, dydaktycznej i wdrożeniowej. Dają swobodę, chociażby w zakresie określania własnych struktur organizacyjnych, ale też przerzucają ciężar odpowiedzialności na uczelnię, jej organy decyzyjne oraz społeczność akademicką.Rektor studzi również entuzjazm tych, których ucieszyła informacja o możliwości dostania się na studia na podstawie wyników egzaminów wstępnych.
- Organizowanie dodatkowych egzaminów wstępnych jest jedną z możliwości proponowanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego - wyjaśnia rektor Gruchała. - Podstawą przyjęcia na studia nadal pozostanie wynik matury.
Prof. Jacek Namieśnik, rektor
Politechniki Gdańskiej przyznaje, że większa autonomia to na pewno korzystna zmiana.
- Stanowimy element złożonego systemu edukacji wyższej, ale każda uczelnia może być inna. Szczegółowe rozwiązania centralne, w których każdy ruch i każda decyzja są podporządkowane odpowiednim przepisom, często hamują rozwój. Z drugiej strony większa autonomia oznacza także większą odpowiedzialność. Sam zostałem przyjęty na uczelnię na podstawie egzaminów wstępnych i nie widzę w nich nic złego. Uważam, że dzięki nim można lepiej sprawdzić pewien poziom wiedzy, który trudno ocenić kierując się tylko punktacją za określone przedmioty na świadectwie maturalnym. Oczywiście takie egzaminy musiałyby być powszechne i sprawiedliwie oceniane - ocenia.Prorektor ds. studenckich
Uniwersytetu Gdańskiego, prof.
Arnold Kłonczyński, w przywróceniu egzaminów wstępnych na studia widzi natomiast szansę na poprawę jakości kształcenia.
- Propozycja przedstawiona przez ministra Jarosława Gowina, dotycząca możliwości przywrócenia egzaminów wstępnych podczas rekrutacji na wyższe uczelnie, to ważny krok w celu podniesienia jakości kształcenia. Na wielu kierunkach jest taka potrzeba, aby dodatkowo, obok ocen z matury, wprowadzać egzamin wstępny, który sprawdzi szczegółowe predyspozycje kandydatów na studia. Często się zdarza, że absolwenci szkół średnich, którzy zostają przyjęci na pierwszy rok studiów, nie posiadają ani wiedzy, ani umiejętności pozwalających na studiowanie wybranego kierunku - mówi rektor Kłonczyński. - Propozycja ministra Jarosława Gowina wskazuje, że dotychczasowy system egzaminowania maturzystów nie jest doskonałym weryfikatorem wiedzy i umiejętności absolwentów szkół średnich. Wszelkie formy poszerzonej wypowiedzi pisemnej zajmują bardzo mało miejsca w arkuszach maturalnych i od lat w szkołach średnich zaniedbuje się pisanie prac na lekcjach przedmiotów humanistycznych. Na problemy skazują także przedstawiciele nauk ścisłych i eksperymentalnych. W trakcie studiów konieczne okazuje się organizowanie kursów wyrównawczych, których celem jest uzupełnienie braków wiedzy i umiejętności wynoszonych ze szkół średnich.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy