Podczas wtorkowego spotkania w Muzeum Sopotu zaprezentowany zostanie fragment propagandowego filmu niemieckiego "Die Danziger Bucht" z 1939 r., ukazujący m.in. scenę podpisania honorowej kapitulacji Helu w sopockim Domu Kuracyjnym 2 października 1939 r.
Kmdr por. Sławomir Kudela z Muzeum Marynarki Wojennej przedstawi biogram kapitana Antoniego Kasztelana, a inż. Zbigniew Korzak opowie o działalności kontrwywiadu polskiej Marynarki Wojennej w latach 30. XX w.
Swoimi wspomnieniami o ojcu podzielą się Maria Janczewska - córka, oraz Zygmunt Kasztelan - syn Antoniego Kasztelana.

Antoni Kasztelan (1896-1942), polski kapitan piechoty, kierownik Samodzielnego Referatu Informacyjnego w Dowództwie Floty. Był uczestnikiem I wojny światowej, powstania wielkopolskiego, wojny polsko-bolszewickiej oraz kampanii wrześniowej. Brał udział w rozmowach kapitulacyjnych załogi Helu, które były prowadzone w Sopocie 2 października 1939 r.

Kapitan Antoni Kasztelan pochodził z Wielkopolski. W 1916 r. został wcielony do armii niemieckiej i walczył na froncie zachodnim. W 1919 r. brał udział w powstaniu wielkopolskim. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, podczas której został ciężko ranny pod Mławą.
W latach 1931-1939 służył w Marynarce Wojennej. Początkowo przebywał w Batalionie Morskim w Wejherowie. Od 1934 r. pracował w Samodzielnym Referacie Informacyjnym Dowództwa Floty w Gdyni, którego zasadniczym zadaniem była ochrona kontrwywiadowcza jednostek wojskowych stacjonujących na polskim Wybrzeżu. Wyróżnił się wykryciem i likwidacją szeregu agentów hitlerowskiego wywiadu. W 1936 r. otrzymał awans na stopień kapitana piechoty.
W momencie wybuchu II wojny światowej został szefem Kontrwywiadu. Nie skorzystał z możliwości ewakuacji w głąb kraju i brał udział w obronie Półwyspu Helskiego. 1 października kadm. Józef Unrug oddelegował go razem z kmdrem Marianem Majewskim na rokowania kapitulacyjne, które prowadzone były w sopockim Domu Kuracyjnym. Stronę niemiecką reprezentował dowódca Wehrmachtu w Zatoce Gdańskiej gen. Leonard Kaupisch. Honorowa kapitulacja Helu została podpisana w Sopocie 2 października 1939 r.
Po kapitulacji kapitan Kasztelan dostał się do niewoli i przebywał w niemieckich oflagach. W 1940 r. został wbrew konwencji genewskiej oddany w ręce Gestapo. W śledztwie był bity i torturowany. Następnie jako więzień polityczny znajdował się w obozie Stutthof, gdzie włączył się do działalności konspiracyjnej. 12 stycznia 1942 r. sąd specjalny w Gdańsku wydał wyrok skazujący go na czterokrotną karę śmierci za działanie na szkodę państwa niemieckiego. W połowie 1942 r. został przewieziony do więzienia w Królewcu, gdzie 14 grudnia nastąpiło wykonanie wyroku przez zgilotynowanie.
Miejsce pochówku kapitana Kasztelana nie jest znane. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni. Jego pamięci poświęcono tablice na Cmentarzu Starym w Wejherowie oraz w kościele Najświętszej Marii Panny w Gdyni. Główna Komisja Badania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu uznała egzekucję Antoniego Kasztelana za morderstwo sądowe.

Program spotkania:


„Die Danziger Bucht”
niemiecki film propagandowy zawierający scenę podpisania honorowej kapitulacji Helu 2 października 1939 r.


kmdr por. dr Sławomir Kudela (Muzeum Marynarki Wojennej)
Życie i działalność kapitana Antoniego Kasztelana


inż. Zbigniew Korzak
Kontrwywiad Marynarki Wojennej w latach 30. XX w.


Maria Janczewska, dr Zygmunt Kasztelan
Wspomnienie o ojcu