Gorsze relacje z rówieśnikami i nauczycielami, obniżony nastrój i nadużywanie mediów cyfrowych - tak po ponad trzech miesiącach podsumowują zdalne nauczanie uczniowie, rodzice i nauczyciele. O tym, jak edukacja online wpłynęła na ich życie, dowodzą pierwsze wyniki zakończonego właśnie badania naukowego "Zdalne nauczanie a adaptacja do warunków społecznych w czasie epidemii koronawirusa". Projekt współtworzyli m.in. badacze z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego oraz Fundacji Dbam o Mój Zasięg.
zdarzały się problemy, ale raczej dobrze
31%
Ze względu na epidemię koronawirusa zajęcia stacjonarne w szkołach zostały zawieszone 12 marca 2020. Po dwóch tygodniach - 25 marca 2020 - wprowadzono obowiązek zdalnej edukacji. Szybko okazało się, że powrót do normalnej nauki nie będzie łatwy.
Co o zdalnym nauczaniu myślą uczniowie, rodzice i nauczyciele, jak się do niego przystosowali, jakie emocje im towarzyszyły oraz czy otrzymali odpowiednie wsparcie w tym zakresie?
Czytaj też:
Zdalna nauka skuteczna i przyjemna. Jak to zrobić?
Z obniżonym nastrojem, tęskniąc za bezpośrednim kontaktem
Uczniowie, rodzice oraz nauczyciele, którzy wzięli udział w badaniu, twierdzą, że ich aktualne samopoczucie psychiczne oraz fizyczne jest gorsze w porównaniu do czasu sprzed pandemii. Dotyka to przede wszystkim nauczycieli, w drugiej kolejności rodziców.
- Aż 65,3 proc. nauczycieli twierdzi, że czuje się psychicznie dużo gorzej lub trochę gorzej w porównaniu do czasu sprzed zamknięcia szkół. Wyniki badań wskazują, że 67,7 proc. nauczycieli twierdzi również, że czuje się gorzej fizycznie. Jedynie 26 proc. badanych nauczycieli w ciągu ostatniego tygodnia przed badaniem nie odczuwało trudności w zasypianiu, zdecydowana większość deklarowała, że odczuwa brak energii, zdenerwowanie czy zły nastrój - czytamy w raporcie.Również ponad połowa rodziców twierdzi, że psychicznie czuje się dużo gorzej lub trochę gorzej w porównaniu do czasu sprzed pandemii, a nieco ponad 45 proc. z nich uważa, że pogorszeniu uległo również ich zdrowie fizyczne.
Najrzadziej o pogorszeniu się zdrowia psychicznego i fizycznego wspominają uczniowie. Tu 17,2 proc. badanych uczniów twierdzi, że ich zdrowie psychiczne i fizyczne poprawiło się w porównaniu do czasu sprzed pandemii.
- Przeprowadzona analiza danych ukazała również, że prawie jedna trzecia uczniów biorących udział w badaniu często lub cały czas odczuwała smutek (28,9 proc.), samotność (27,4 proc.) oraz przygnębienie (28,4 proc.) - czytamy w raporcie.Czytaj też:
Do poprawki rok szkolny czy cały system edukacji?
Przeładowanie informacjami
Wszyscy badani uczniowie i nauczyciele przyznają, że czas spędzony przed ekranem i w internecie w okresie zdalnego nauczania zasadniczo wzrósł. Dotyczy to nie tylko dni powszednich, ale również weekendów.
- Wśród uczniów, rodziców oraz nauczycieli widoczne są wyraźne symptomy nadużywania mediów cyfrowych. Przemęczenie, przeładowanie informacjami, niechęć do korzystania z komputera i internetu oraz rozdrażnienie z powodu ciągłego używania technologii informacyjno-komunikacyjnych to najczęściej występujące objawy zmęczenia cyfrowego - czytamy w raporcie.
Analizy badaczy wskazują, że - w porównaniu do czasu sprzed pandemii koronawirusa - w sposób zasadniczy wydłużył się czas spędzany dziennie przed ekranem komputera/smartfona.
- Po zamknięciu szkół prawie połowa uczniów (49,5 proc.) i nauczycieli (51 proc.) wskazała, że w dni robocze korzysta z internetu dziennie "sześć godzin lub więcej". Prawie co trzeci uczeń (28,4 proc.) oraz nauczyciel (29,5 proc.) korzysta z internetu sześć godzin lub więcej również w weekendy - informują badacze.86,8 proc. nauczycieli deklarowało, że często lub bardzo często pozostają w ciągłej gotowości do odbierania połączeń i powiadomień, 85,2 proc. stwierdziło, że często mają dość siedzenia przy komputerze, a 76,8 proc. odczuwała przemęczenie i przeładowanie informacjami. 67,1 proc. badanych nauczycieli wskazywała na odczuwanie rozdrażnienia z powodu ciągłego używania komputera, a 59,3 proc. miała potrzebę bycia niedostępnym dla nikogo w sieci.
W przypadku uczniów 50,7 proc. badanych osób stwierdziła, że czuje się przeładowana informacjami, a 66,5 proc. z nich przyznała, iż często lub bardzo często korzysta z narzędzi ekranowych tuż przed pójściem spać.
Zarówno nauczyciele (48,7 proc.), jak i część uczniów (34,1 proc.) czuło się niewyspanych z powodu używania internetu, komputera czy smartfona; co czwarty nauczyciel i uczeń "zarywał" noce z powodu korzystania z internetu i cyfrowych narzędzi ekranowych.
Znajdź korepetytora w Trójmieście
Jak uczniowie i nauczyciele odnaleźli się w nowym systemie?
Eksperci przyznają, że przygotowanie szkół oraz nauczycieli, uczniów i rodziców do edukacji zdalnej nie było zadaniem łatwym. Szkoły nie są dobrze przygotowane na wdrażanie nowoczesnych technologii zarówno pod względem sprzętowym, warunków materialnych, jak niskich kompetencji nauczycieli.
W badaniu jednak prawie 60 proc. rodziców oceniło co najmniej dobrze przygotowanie nauczycieli i szkół do prowadzenia zdalnej edukacji. Z kolei 45 proc. nauczycieli czuje się przygotowanych w stopniu małym i umiarkowanym do prowadzenia zajęć w sposób zdalny. Większość z nich pracowała metodami podającymi (wyświetlanie filmu, prezentacji, publikowanie treści), zdecydowanie rzadziej korzystało z metod aktywizujących (quizy, dzielenie na grupy i wspólna
praca online).
Połowa badanych uczniów oceniła lekcje prowadzone zdalnie jako mniej atrakcyjne niż przed pandemią.
Kursy przygotowujące do egzaminów w Trójmieście - również online
- Jeśli chodzi o nieprzygotowanie techniczne, to prawie co czwarty rodzic oraz co trzeci nauczyciel musiał zakupić nowy sprzęt oraz dokupić dodatkowy transfer danych internetowych, co wiązało się z wydatkami obciążającymi budżet domowy bez możliwości otrzymania zwrotu. Około trzy czwarte badanych rodziców i około 86 proc. nauczycieli musiało zainstalować dodatkowe oprogramowanie i aplikacje, dzięki którym możliwe było aktywne uczestniczenie w procesie zdalnego uczenia się lub nauczania. W obszarze kompetencyjnym z kolei tylko co trzeci rodzic musiał nauczyć się i/lub dziecko obsługi dodatkowego sprzętu (mikrofon, kamera, słuchawki), którego wcześniej nie używał, zaś w przypadku nauczycieli musiał to już zrobić prawie co drugi (48,1 proc.). Jeśli chodzi o nauczenie się obsługi nowych narzędzi komunikacyjnych, takich jak: wideo, chat, grupy dyskusyjne, platforma e-learningowa, musiał to zrobić sam (i/lub nauczyć swoje dziecko) co drugi badany rodzic (56,7 proc.) i prawie każdy nauczyciel (87,2 proc.) - czytamy w raporcie.Co się stało z relacjami uczniów, rodziców i nauczycieli w czasie pandemii?
Z badania wynika, że ponad połowa uczniów uważa, że ich relacje rówieśnicze w klasie przed pandemią były lepsze. Co piąty uczeń ma poczucie, że relacje z wychowawcą/wychowawczynią były lepsze przed pandemią. Również nauczyciele często wskazują w pytaniach otwartych, że tęsknią za bezpośrednimi relacjami offline z uczniami. Edukacja zdalna negatywnie przekłada się na relacje osobiste/domowe wielu nauczycieli.
- Już z pierwszych wyników wyłania się obraz niejednorodny i nie do końca negatywny. Na przykład z jednej strony większość nauczycieli deklaruje, że zna więcej narzędzi i zasobów online umożliwiających realizację edukacji zdalnej oraz lepiej ocenia swoje przygotowanie do prowadzenia lekcji online, z drugiej zaś znaczna część z nich twierdzi, że ich samopoczucie psychiczne jest gorsze niż przed pandemią. W przypadku uczniów z kolei połowa z nich ocenia lekcje prowadzone przez nauczycieli jako mniej atrakcyjne niż przed pandemią, natomiast relację z wychowawcą nieco ponad 60 proc. ocenia tak samo przed i po pandemią. Takie wyniki nas jako badaczy nie do końca zaskakują, ponieważ od początku widać było dużą determinację szkół i nauczycieli do szybkiego nadrabiania zaległości w przygotowaniu się do nowej rzeczywistości szkolnej - podsumowuje dr hab. Grzegorz Ptaszek, prof. AGH, prezes Polskiego Towarzystwa Edukacji Medialnej i kierownik badania.
Niemal 3 tys. osób opowiedziało o efektach zdalnej nauki
Badanie realizowane było online łącznie w 34 szkołach podstawowych i ponadpodstawowych z całej Polski od 12 maja do 12 czerwca 2020. W każdej szkole badani byli: uczniowie klas 6-8 szkół podstawowych oraz uczniowie szkół ponadpodstawowych, rodzice badanych uczniów - przy czym kwestionariusz badania wypełniał tylko jeden rodzic/opiekun oraz nauczyciele wszystkich przedmiotów prowadzący zajęcia w klasach badanych uczniów. W badaniu wzięło udział niemal 3 tys. osób.
- Czas wakacji będzie wypełniony analizami doświadczeń dotyczących realizacji obowiązku zdalnego nauczania w ostatnich miesiącach. Wierzymy, że wiedza pozyskana zarówno w naszym badaniu, jak i w innych zaprezentowanych ostatnio raportach, które cytujemy w publikacji, posłuży do wypracowania najlepszych rozwiązań dla edukacji, nie tylko zdalnej - mówi dr Maciej Dębski, członek zespołu badawczego z Instytutu Socjologii Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego, prezes Fundacji Dbam o Mój Zasięg.Pełen raport jesienią 2020
Raport ze wszystkimi wynikami badania zostanie opublikowany jesienią 2020 roku. Zebrane dane posłużą m.in. do opracowania rekomendacji związanych z przygotowaniem nauczycieli, rodziców i uczniów do wdrażania rozwiązań edukacji cyfrowej oraz zdalnego nauczania w edukacji formalnej.
Organizatorami projektu badawczego są: Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej, Fundacja Dbam o Mój Zasięg i Fundacja Orange. Badaniu patronuje Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego oraz Wydział Humanistyczny Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy