- Zwierzęta bardzo często przystosowują się do życia w pobliżu człowieka, także "uczą się", jak żyć w zanieczyszczonym środowisku. Nie zmienia to faktu, że dla wielu z nich, w tym także pajęczaków i owadów, pojemniki wyrzucane w lasach są dużym, śmiertelnym zagrożeniem - opowiada dr Konrad Wiśniewski z Zakładu Zoologii i Fizjologii Zwierząt Akademii Pomorskiej, który wziął udział w badaniach wpływu pozostawianych na łonie natury śmieci na życie mieszkańców lasów i parków.
tak, staram się mieć zawsze dodatkową siatkę
26%
tak, ale niestety robię to rzadko
16%
nie, chociaż zawsze chciałe(a)m to zrobić
13%
Jak powstał projekt badania obecności zwierząt w pozostawionych w lesie śmieciach? Dr
Konrad Wiśniewski: Projekt, w którym miałem możliwość pracować, został zainicjowany przez naukowców z Uniwersytetu Wrocławskiego. Chcieliśmy sprawdzić wpływ na zwierzęta pojemników po napojach wyrzucanych w lasach. W naszych lasach znajduje się mnóstwo śmieci i wpływają one nie tylko na estetykę tych miejsc, ale mogą także stać się później przyczyną śmierci różnych zwierząt.
Czytaj też:
Kary skutecznie zachęcają do segregacji śmieci
Jak do tego dochodzi? Zwierzęta najczęściej wpadają po prostu w śmiertelną pułapkę. Mowa tu zarówno o ssakach - takich jak ryjówki, gadach - takich jak padalce, a także licznych bezkręgowcach, w tym między innymi owadach - takich jak chrząszcze czy rożnych pajęczakach. W przypadku wielu bezkręgowców często dochodzi do topienia się w pozostawionym płynie lub wodzie zbierającej się w butelce.
Czy coś Pana zaskoczyło? Na początku myślałem, że będę oznaczał resztki rozłożonych pająków - ogólnie martwy materiał. Okazało się jednak, że niekoniecznie, w przypadku pająków martwych osobników było zaskakująco mało, wiele osobników w trakcie zbierania odpadów po prostu w nich żyło. Podczas realizacji projektu myśleliśmy też o kwestiach wykorzystania pojemników wyrzuconych w lasach przez pająki, na przykład jako miejsce czatowania na ofiary wchodzące do butelek.
Rzeczywiście, pojawiały się tam ślady bytowania pająków - sieci, kokony i wylinki... no i same pająki. Ślady bytowania tych zwierząt odnaleźliśmy w co trzecim pojemniku. Co ciekawe, pająki nie są jedynymi stworzeniami, które potrafią zagospodarować te nowe środowiska - niektóre mrówki zakładają tam gniazda.
Czytaj też:
Materac, opony i inne śmieci wyłowione z rzeki w Gdyni
W jaki sposób pająki przystosowują się do życia w śmieciach? Pająki są w stanie polować, ale także chować i ukrywać się w różnych warunkach i miejscach. Potrafią chodzić po pionowych powierzchniach dzięki specjalnym włoskom, podczas przemieszczania się wykorzystują nici do asekuracji, wiele z nich jest w stanie chodzić po powierzchni wody z wykorzystaniem napięcia powierzchniowego, nie topią się.
Powstało też pytanie - czy pająki nie potrafią czerpać z tego wręcz korzyści, jak w przypadku osobników tworzących pajęczyny przy źródle światła, gdzie gromadzą się różne owady, pokarm pająków. Trudno teraz o odpowiedź na pytanie, czy pająki mogą czerpać jakieś specjalne korzyści z takich środowisk. Takie nowe środowiska jak porzucone pojemniki czy butelki mogą być jednak wykorzystywane przez różne stworzenia, również przez komary. W krajach o cieplejszym klimacie może stać się to problemem epidemiologicznym, ponieważ z bardzo niewielkich zbiorników mogą korzystać komary przenoszące wirus powodujący dengę. Takich przykładów zapewne jest więcej.
Jakie pająki były znajdowane w butelkach? Były to głównie pająki sieciowe. Wśród nich przede wszystkim przedstawiciele rodzin omatnikowatych i osnuwikowatych - typowi mieszkańcy lasu. Mniej było pająków niebudujących sieci łownych.
Nie wszystkie pająki budują sieci? Wszystkie pająki są w stanie wytwarzać nici, jednak nie wszystkie budują sieci łowne. Pająków budujących sieci łowne jest nawet mniej niż tych polujących aktywnie. Właściwie wszystkie gatunki wykorzystują nici do budowy kokonów, tworzenia kryjówek, przemieszczania się - jak ma to miejsce w przypadku młodych pająków tworzących babie lato, a nawet... podczas kopulacji, aby związać samicę - to już jednak odosobnione przypadki.
Czytaj też:
Stop śmieceniu na plażach. Będą wyższe kary
Czy te pająki mogą nabyć nowych umiejętności i jeszcze bardziej przystosować się do życia w śmieciach? Nie szukałbym tak daleko idących związków. Choć same możliwości adaptacji pająków do życia w różnych środowiskach są bardzo duże. Zwierzęta zresztą bardzo często przystosowują się do życia w pobliżu człowieka, także "uczą się", jak żyć w zanieczyszczonym środowisku. Nie zmienia to faktu, że dla wielu zwierząt, w tym także pajęczaków i owadów, pojemniki wyrzucane w lasach są dużym, śmiertelnym zagrożeniem. Nie powinniśmy zostawiać odpadów w lasach.
Pająki są raczej demonizowane w społeczeństwie. Niesłusznie? Przede wszystkim w naszym kraju nie ma niebezpiecznych pająków. Co najwyżej może dojść do ugryzienia, które skutkuje niewielką bolesnością czy zaczerwienieniem. Często pająki niesłusznie oskarża się o ataki, małe osobniki nie są w stanie przebić się przez ludzką skórę. Pająki za to mogą być pożyteczne - ograniczają populacje owadów i są one przede wszystkim ważnym składnikiem ekosystemów.
Dlaczego w naszym kraju nie ma groźnych pająków? Jest to jedno z tych pytań, na które trudno dać jednoznaczną odpowiedź. Być może jest to związane z naszym klimatem. W regionach cieplejszych, takich jak Australia czy Ameryka Południowa, odnotowujemy większą różnorodność gatunków. Wiąże się to też z innym
spektrum ofiar i generowaniem jadu, który może być niebezpieczny również dla człowieka. Wiele może zależeć również od historii danego regionu i skomplikowanych interakcji między zamieszkującymi go zwierzętami. Jednak w Polsce, jak wspomniałem, nie ma takiego zagrożenia.
Nawet te wielkie, włochate pająki mieszkające w garażach i piwnicach? Kątniki, owszem, są bardzo duże, jednak na pewno nie są niebezpieczne. Świetnie przystosowały się do życia w pobliżu ludzi, a w takich zakamarkach polują przede wszystkim na owady.
Część wyników prowadzonych badań została ujęta w
artykule.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy