Naukowcy z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG i GUMed opracowali prototyp szczepionki na wirusa Zika. Skuteczność rozwiązania została przebadania do tej pory na mysim modelu zwierzęcym. Gwałtowny wzrost liczby zakażeń wirusem Zika na świecie zaczęto obserwować w 2015 r., zwłaszcza w Ameryce Środkowej i Południowej.
tak, jeśli zalecają to lekarze
46%
tylko obowiązkowe szczepienia
29%
sam(a) byłe(a)m szczepiona, ale swoich dzieci nie szczepię
0%
Prace gdańskich naukowców z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii
Uniwersytetu Gdańskiego (UG) i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (GUMed) w składzie: dr Gabriela Brzuska, dr Anna Czarnota i prof. dr hab. Bogusław Szewczyk doprowadziły do stworzenia prototypu szczepionki przeciwko wirusowi Zika. O projekcie rozmawiamy z jego kierowniczką dr hab. Eweliną Król, dziekan Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG i GUMed.
- Jak długo trwały prace nad szczepionką i dlaczego zdecydowano się je rozpocząć? Mówimy o wirusie, który dotyczy głównie Ameryki Środkowej i Południowej, w naszym regionie mniej popularnym. Dr hab.
Ewelina Król: Pomysł na projekt dotyczący opracowania potencjalnej szczepionki przeciwko wirusowi Zika powstał w 2015 r., gdy znacząco wzrosła liczba osób zakażonych tym wirusem. Uzyskałam wówczas dofinansowanie swoich badań w kwocie
blisko 2 mln zł w ramach projektu Lider Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Wirus Zika przenoszony jest na ludzi przede wszystkim przez komary z rodzaju Aedes, w tym komara egipskiego i komara tygrysiego. Komary te występowały głównie w Azji Południowo-Wschodniej, Afryce, Ameryce oraz rejonach wysp Oceanu Indyjskiego i Spokojnego. W ostatnim czasie zaobserwowano jednak ich występowanie w 28 krajach świata, poza ich naturalnym zasięgiem. W Europie populacje odnotowano w Albanii, Włoszech, Francji, Belgii, Grecji, Czarnogórze, Hiszpanii, Szwajcarii, Chorwacji, Holandii, Słowenii, Bośni i Hercegowinie, Monako, a nawet Niemczech. Jest to spowodowane w głównej mierze zmianami klimatycznymi.
Do zakażenia wirusem Zika może również dojść podczas stosunku płciowego. Wirus może być też przekazany z ciężarnej kobiety na płód. Zakażenie wirusem u kobiety ciężarnej grozi poważną wadą wrodzoną u dziecka, jaką jest małogłowie.
Wielu naukowców podejmowało temat opracowania leku/szczepionki na wirus Zika, ostatecznie pomimo wielu prób klinicznych do tej pory żadna szczepionka przeciwko Zika nie została wprowadzona na rynek. Na czym polega innowacyjność waszego prototypu?Większość opracowanych prototypów szczepionki przeciwko wirusowi Zika opartych było na wirusach inaktywowanych lub atenuowanych. W obecnej wirusologii poszukuje się jednak głównie szczepionek rekombinowanych opartych na białkach wirusowych. Nasz prototyp zawiera rekombinowanane cząstki wirusopodobne (ang. virus-like particles, VLPs) zbudowane co najmniej z dwóch białek strukturalnych wirusa Zika. Cząstki wirusopodobne są wysoko zorganizowanymi strukturami białkowymi, które przypominają budową natywną cząstkę wirusową, lecz nie posiadają wirusowego materiału genetycznego, dzięki czemu są w pełni bezpieczne.
Produkcja cząstek VLPs opartych o natywne białka wirusowe z reguły jest mało wydajna, więc w ramach naszych badań wprowadziliśmy modyfikacje sekwencji aminokwasowych białek strukturalnych w celu zwiększenia wydajności produkcji VLPs w komórkach eukariotycznych. Modyfikacje, miały również na celu zwiększenie potencjału immunogennego VLPs, czyli zdolności do wzbudzenia odpowiedzi immunologicznej po podaniu ich jako preparat szczepionkowy.
Czy prototyp został przetestowany?Do tej pory skuteczność antygenu w postaci VLPs wyprodukowanego w komórkach ssaczych została przebadana in vivo na modelu mysim. Dzięki tym doświadczeniom udało się wykazać jego skuteczność w wywoływaniu odpowiedzi immunologicznej.
Tu nowe leki testują na zwierzętach. "Również dzięki nim nobliści dostali nagrody"
Aby preparat stał się szczepionką, wymaga jeszcze wielu badań przedklinicznych oraz klinicznych z udziałem ludzi. Czy jest szansa na wprowadzenie go do produkcji?Proces opracowywania szczepionki jest zazwyczaj procesem długim i kosztownym. Tak jak wspominałam, w ramach uzyskanego finansowania udało nam się potwierdzić skuteczność preparatu w badaniach in vivo na myszach. Aby jednak wprowadzić szczepionkę na rynek, konieczne jest przeprowadzenie wielu kosztownych badań przedklinicznych oraz klinicznych z udziałem ludzi, co zdecydowanie przekracza możliwości finansowe nie tylko Uczelni, ale również większości polskich firm farmaceutycznych.
Czy wirus Zika nadal powoduje znaczne zagrożenie?Obecnie obserwujemy znaczący spadek liczby zachorowań wirusem Zika. Od 2018 r. w krajach UE nie odnotowano rodzimych zachorowań wywołanych tym wirusem. Odnotowuje się wyłącznie przypadki wśród osób powracających z rejonów endemicznych dla tego wirusa. Natomiast należy pamiętać, że jak dotąd wybuch małych i większych epidemii i pandemii ZIKV występował regularnie co kilka lub kilkanaście lat.
Tu nowe leki testują na zwierzętach. "Również dzięki nim nobliści dostali nagrody"
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy