Dušan Paždjerski, serbski badacz od lat związanym naukowo i osobiście z Pomorzem i Kaszubami, opowiada o swojej fascynacji kaszubskim folklorem, tłumaczeniu na serbski kaszubskich bajek i opracowaniu kaszubsko-serbskiego języka.
Wśród Kaszubów jest pan znany jako autor pierwszego w historii słownika kaszubsko-serbskiego, a to raptem jedna z pana prac łączących te dwie kultury. Jak na południowego Słowianina to dosyć nietypowe zainteresowania. Dušan Paždjerski: Jestem dyrektorem Instytutu Studiów Klasycznych i Slawistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Moje główne pole zainteresowań dotyczy języka i kultury serbskiej, ale ponieważ mieszkam na Pomorzu, jako slawistę interesuje mnie język kaszubski. A w szczególności polityka językowa dotycząca języka kaszubskiego. To, w jaki sposób był on przez działaczy kaszubskich normalizowany i w jaki sposób walczono o jego status.Czy to zainteresowanie wynika ze złożonej polityki językowej w krajach byłej Jugosławii?Tak, ale są też inne powody. Badania polityki językowej na południowej słowiańszczyźnie są bardzo rozwinięte. Wielowątkowa analiza rozwoju języków grup etnicznych, które dopiero systematyzują swoją mowę, stała tam zawsze na wysokim poziomie. Nie zajmował się tym jeden czy dwóch autorów, ale cały szereg.Zastanawiało mnie więc, jak rozgrywało się to tutaj, na Kaszubach. Co prawda Polska jest pod względem etnicznym dosyć jednolita, właściwie oprócz Śląska zagadnień związanych z polityką językową jest mniej. W wypadku języka kaszubskiego ten proces cały czas trwa, dlatego uważam to za bardzo ciekawe zjawisko.
Czy to właśnie językowe zainteresowanie kaszubszczyzną sprowadziło pana na Pomorze?Nie, na Pomorze trafiłem raczej przypadkowo. Akurat miałem możliwość przyjęcia stanowiska na Uniwersytecie Gdańskim. Jednocześnie zrozumiałem, jak ciekawą "kopalnią" niezbadanych wątków jest język i kultura kaszubska. Przetłumaczył pan kaszubskie bajki ludowe na język serbski. Czy dostrzega pan jakieś podobieństwa między tymi kulturami ludowymi, albo szerzej - jakieś wątki wspólne dla kultur słowiańskich?
Ja sam nie zajmowałem się badaniem podobieństw lub różnic pomiędzy serbskimi i kaszubskimi bajkami. Przetłumaczyłem je, bo chciałem je przedstawić pewnej części świata słowiańskiego. W Serbii ukazały się ich dwa wydania. Są jednak osoby, które zajmowały się tym zjawiskiem, np. mój kolega z Nowego Sadu, prof. Perić.
Pytanie o podobieństwa jest zarazem dziwne i ciekawe. Czy dobrze, gdyby było więcej podobieństw, czy więcej różnic? Moim zdaniem dobrze, żeby pojawiały się także różnice - za ich pomocą możemy się dowiedzieć czegoś nowego, np. że pewne czynności wykonywano na różnych obszarach w inny sposób. Bajka kaszubska jest tematem jeszcze słabo zbadanym - pojawiły się różne wydania, ale brakuje na ich temat prawdziwych naukowych publikacji. Kaszubów jest raczej niewielu, a bajek mnóstwo - ich liczba jest porównywalna z bogatą serbską tradycją ludową. To bogactwo wątków i motywów wciąż stanowi pole do badań, dlatego też próbowałem tym tematem zainteresować innych slawistów. Zapoznawanie slawistów z innych kręgów kulturowych z dorobkiem kaszubskiej kultury ludowej może stanowić zachętę także dla rodzimych badaczy do pochylenia się nad kaszubskimi bajkami?Świeżość oryginalnych pomysłów kaszubskich, zawierających sporo charakterystycznych cech, budzi zainteresowanie. Na pewno dla samych Kaszubów jest ważne, żeby te bajki były badane i porównywane z innymi obszarami "bajkowymi". Zarówno ze względu na język, jak i folklor bajki stanowią ważny element kaszubskiej tożsamości.Chciałem zapytać także o pański słownik serbsko-kaszubski. Czy jego publikacja wynikała z potrzeby tworzenia tłumaczeń, czy też raczej z chęci porównania tych języków?
Wielu badaczy sygnalizowało istnienie podobieństw w słownictwie kaszubskim i południowosłowiańskim. Niestety w ich pracach nie pojawiało się wiele konkretnych przykładów. Sam wsłuchując się w język kaszubski, zauważyłem pewne podobne słowa i chciałem to zagadnienie dokładniej zbadać. To jeden z powodów, dla których ten słownik powstał.
Drugim była chęć zachowania pewnych naszych wartościowych zabytków kultury słowiańskiej. W ten sposób chciałem wspomóc także język kaszubski poprzez promowanie go wśród innych Słowian. Jeśli ktoś będzie prowadził dalsze badania, może mu się ten słownik przydać. Raczej nie sądzę, żeby był użyteczny dla jakiegoś przypadkowego tłumacza. Myślę że może to językowi kaszubskiemu i Kaszubom pomóc. Może im uzmysłowić, że ta kultura stanowi ciekawy obiekt badań, a ludzie, także w Serbii, są kaszubszczyzną zainteresowani.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy