Jak działa i co kocha nasz mózg? Naukowe ciekawostki na UG

Dni Mózgu w Trójmieście odbywały się już po raz dziewiąty, przyciągając tym razem około 3 tys. odwiedzających. Dzieci pod opieką rodziców, całe klasy ze szkół podstawowych i gimnazjalnych, maturzyści, studenci, osoby dorosłe i seniorzy - każdy mógł znaleźć coś dla siebie pośród szerokiej oferty wykładów, warsztatów i prezentacji laboratoryjnych.

W ciągu dwóch dni na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego tłumnie pojawiali się młodsi i starsi, zainteresowani tematami z pogranicza nauk biologicznych, psychologicznych i medycznych. Tematyka proponowana przez organizatorów okazała się na tyle porywająca, że podczas niektórych wykładów trudno było znaleźć miejsce siedzące w kilkusetosobowej auli.

Nauka i zabawa

Goście nie mieli czasu na nudę. Od rana do wieczora w holu głównym odbywały się ogólnodostępne warsztaty, które nie wymagały rejestracji ani rezerwacji miejsca. Wystarczyło podejść do jednego z wielu stoisk w holu głównym, aby dowiedzieć się czegoś nowego o sobie lub o świecie. Można było między innymi sprawdzić swój słuch w badaniu audiometrycznym, dowiedzieć się, czym jest choroba Alzheimera i czy da się jej zapobiegać; sprawdzić swoją dominującą półkulę mózgu, dać się nabrać na kilka iluzji optycznych czy... spróbować ugasić pożar dźwiękiem.

W ciągu dwóch dni przeprowadzono w sumie 12 godzinnych wykładów i 90 godzin warsztatowych. Wykłady i warsztaty prowadzone były przez pracowników naukowych uczelni, doktorantów oraz studentów udzielających się w kołach naukowych.

- W piątek gościmy przede wszystkim zorganizowane grupy uczniów szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych - relacjonuje dr Wojciech Glac, koordynator przedsięwzięcia. - Nie brakuje również dzieci w wieku przedszkolnym. W sobotę natomiast Dni Mózgu odwiedzali goście indywidualni, zarówno młodzież, jak i dorośli oraz - co nas szczególnie cieszy - rodzice z dziećmi.

Intensywne dni dla naukowców

Wykłady były prawdziwą gratką dla osób zainteresowanych szeroko pojętą nauką, a zagadnienia, ujęte w kontekście praktycznym, przyciągnęły rzesze słuchaczy. Zgromadzeni na sali mieli okazję dowiedzieć się, dlaczego ta sama potrawa może smakować zupełnie inaczej dwóm osobom; o tym, że mit o wykorzystywaniu tylko kilku procent mózgu nie ma racji bytu (wówczas mózg człowieka stopniowo by się zmniejszał, a on wciąż się rozwija!) lub... czy chromosomy X i Y zawsze dają chłopca. O ostatnim z wymienionych zagadnień mówił Marcin Kowalski ze Studenckiego Koła Naukowego Fizjologów "Homunculus", który przedstawił także wiele nieoczywistych różnic pomiędzy mózgami kobiety i mężczyzny. Podczas innego wykładu omówił również kwestie związane z utrzymywaniem układu nerwowego w jak najlepszej formie. Podczas prelekcji zaprezentował aktualny stan wiedzy naukowej w zakresie suplementacji diety. Okazuje się, że według najnowszej wiedzy, wiele dostępnych na rynku suplementów nie tylko nie działa, lecz także może stwarzać pewne zagrożenia zdrowotne. Przy pomocy zbilansowanej diety można dostarczyć do organizmu wszystkie potrzebne witaminy i minerały.

- Oprócz chociaż minimalnej aktywności fizycznej, warto zadbać o odpowiednią dawkę witamin (np. z grupy B) i mikroelementów (np. magnezu), które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania neuronów - tłumaczy dr Wojciech Glac. - Dzieci, ale również dorośli, powinni pamiętać także o dostarczaniu nienasyconych kwasów tłuszczowych (m.in. omega-3). Należy również dbać o dostarczanie w diecie aminokwasów egzogennych, takich jak tryptofan, który jest prekursorem ważnego neurotransmitera regulującego nastrój, czyli serotoniny.
I dodaje:

- Tak naprawdę nasz mózg nie ma żadnych szczególnych wymagań - to, co dobre dla ciała, jest również dobre dla mózgu. I nie wolno zapominać, że nasze neurony kochają glukozę, dlatego całkowita eliminacja cukrów z diety nie będzie dla mózgu szczególnie dobra. Ale jeśli ktoś zamierza tłumaczyć swoje niepohamowane objadanie się słodyczami pragnieniem zrobienia przyjemności mózgowi, musi wiedzieć, że jego mózg w ostatecznym rozrachunku mu tego nie wybaczy.

Chipsy głośniejsze niż samolot

Ciekawostki nierzadko wprawiały audytorium w osłupienie. Chipsy potrafią generować hałas o natężeniu 100 decybeli, a nadzwyczajny zapach kawy, którym upajamy się po jej otwarciu, to często nie aromat ziaren, lecz... kleju, którym zamknięte jest opakowanie. Oprócz zabawnych informacji, pojawiały się też takie, które staną się przyczynkiem do głębokich refleksji niejednego słuchacza. Z pewnością nie każdy wiedział, że badania, od których rozpoczął się ruch związany z łączeniem kwestii szczepień z autyzmem, były przeprowadzone na zaledwie dwanaściorgu dzieci lub że jajka z chowu klatkowego - choć pod względem moralnym niewątpliwie gorsze niż "zerówki" - nierzadko są zdrowsze niż jajka od kur z wolnego wybiegu. Dlaczego? Przyczyna jest nieoczywista: kury "na wolności" swobodnie zbierają pokarm z ziemi, a wraz z nim najróżniejsze toksyny. A kto został do samego końca, miał okazję posłuchać wykładu o mechanizmie powstawania depresji. Doktor Wojciech Glac szczegółowo opowiedział, jakie struktury w mózgu zahamowują, a jakie wyjątkowo uaktywniają się w zaburzeniach depresyjnych, jak te zmiany wpływają na samopoczucie chorego oraz w jaki sposób działają leki przeciwdepresyjne.

Osobliwa pamiątka z warsztatów

Warsztaty przeprowadzane w grupach po 15-20 osób były okazją do wcielenia się na chwilę w rolę prawdziwego eksperymentatora i poznania tajników pracy w laboratorium od kuchni. Śmiałkowie mogli samodzielnie przygotować preparat z mózgu szczura do obserwacji pod mikroskopem... i zabrać go na pamiątkę do domu; wykonać sekcję dżdżownicy czy obserwować proste eksperymenty behawioralne na szczurach. Uczestnicy poznawali praktyczne sposoby na wzmocnienie mięśni jedynie poprzez wizualizację, dowiadywali się, co to jest lateralizacja i czym spowodowana jest leworęczność, dlaczego pewne osoby pociągają nas bardziej niż inne, czy naprawdę istnieje coś takiego jak wolna wola i wiele, wiele innych.

Wieloryb na suficie

Nowoczesny budynek Wydziału Biologii sam w sobie jest atrakcją dla odwiedzających. 7000-litrowe (tak, to nie pomyłka!) akwarium tropikalne, formikarium, wystawa "Zabójcy bez winy" prezentująca ponad sto eksponatów drapieżnych zwierząt czy podwieszony między piętrami szkielet płetwala zwyczanego - jedyny taki w Polsce! - to atrakcje, które warto obejrzeć na żywo.

Organizatorzy już teraz zapraszają na jubileuszową, dziesiątą edycję wydarzenia, które tradycyjnie odbędzie się w połowie marca.